Huyện Kỳ Anh trải qua 180 năm xây dựng và phát triển. Đây không chỉ là vùng đất giàu truyền thống cách mạng mà còn giàu truyền thống văn hóa từ xa xưa. Để giúp bạn đọc hiểu hơn về truyền thống cũng như lịch sử huyện Kỳ Anh trải qua 180 năm ( 1836-2016), Đài Truyền thanh- Truyền hình huyện Kỳ Anh sẽ lần lượt giới thiệu đến bạn đọc vị trí địa lý và các giai đoạn lịch sử trong chặng đường 180 hình thành và phát triển. Trong chuyên mục hướng tới kỷ niệm 180 năm thành lập huyện Kỳ Anh kỳ này, chúng tôi sẽ giới thiệu khát quát vị trí địa lý và sự thành lập huyện Kỳ Anh để bạn đọc hiểu hơn về mảnh đất và con người Kỳ Anh.
I. KHÁI QUÁT VỊ TRÍ ĐỊA LÝ VÀ SỰ THÀNH LẬP HUYỆN KỲ ANH
1. Vị trí địa lý
Huyện Kỳ Anh ở phía Đông Nam tỉnh Hà Tĩnh, vào khoảng 17,5 - 18,18 độ vĩ Bắc, 106 -106,28 độ kinh Đông, nằm chếch hướng Tây Bắc - Đông Nam trên bản đồ. Phía Bắc và Tây Bắc giáp huyện Cẩm Xuyên, phía Nam và Tây Nam giáp tỉnh Quảng Bình, phía Đông giáp biển Đông. Kỳ Anh có diện tích tự nhiên 1.052,91 km 2, bằng 1/6 diện tích cả tỉnh, trong đó đồi núi chiếm 74%. Kỳ Anh có 63 km bờ biển, có cảng biển nước sâu Vũng Áng - Sơn Dương thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và du lịch.
2. Sự thành lập huyện năm 1836
- Trong Quốc gia Đại Việt, vùng đất Kỳ Anh từng có nhiều tên gọi:
+ Thời Tiền Lê năm 981, Lê Hoàn cắt một phần Châu Hoan lập ra Châu Thạch Hà (gồm 3 huyện Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh bây giờ).
+ Thời Lý năm 1025, Lý Thái Tổ lập trại Định Phiên, Châu Thạch Hà đổi thành huyện Thạch Hà.
+ Đến thời Trần năm 1225, trại Định Phiên đổi thành Châu Nhật Nam.
+ Sang thời Lê năm 1469, Lê Thành Tôn nhập châu - huyện thành các Thừa tuyên. Thừa tuyên Nghệ An gồm có 9 phủ, 25 huyện, 2 châu. Hà Tĩnh ngày nay thuộc thừa tuyên Nghệ An gồm 2 phủ: Đức Quang và Hà Hoa. Phủ Hà Hoa có 2 huyện: Thạch Hà và Kỳ Hoa (đất Cẩm Xuyên và Kỳ Anh bây giờ).
- Năm 1802, bắt đầu triều đại nhà Nguyễn, thời vua Gia Long đơn vị hành chính chưa có gì thay đổi. Sang thời Minh Mạng, năm thứ 21 (1831) vưa ra sắc dụ cắt phủ Hà Hoa và phủ Đức Quang thành lập tỉnh mới đặt tên là tỉnh Hà Tĩnh.
- Năm Minh Mạng thứ 17 (1836), vua ra sắc dụ chia huyện Kỳ Hoa thành 2 huyện: huyện Kỳ Hoa và huyện Hoa Xuyên. Năm 1841, vua Thiệu Trị đổi tên huyện Kỳ Hoa thành huyện Kỳ Anh và huyện Hoa Xuyên thành huyện Cẩm Xuyên. Như vậy, năm Minh Mạng thứ 17 (1836) huyện Kỳ Anh được thành lập.
- Huyện Kỳ Anh lúc thành lập có 2 tổng (Cấp Dẫn và Đậu Chữ), gồm 87 làng xã. Sau một thời gian chia thành 4 tổng, đến đời Duy Tân thứ 5 (1911) cắt 6 thôn của tổng Hà Trung và 3 thôn của tổng Cấp Dẫn thành lập tổng Vọng Liệu. Tổng Cấp Dẫn có 21 làng, tổng Hà Trung có 20 làng, tổng Đậu Chữ có 22 làng, tổng Hoàng Lệ có 25 làng, và tổng Vọng Liệu có 9 làng.
- Sự thành lập huyện Kỳ Anh có một ý nghĩa vô cùng to lớn. Lần đầu tiên trong lịch sử, tên Kỳ Anh xuất huyện trên lãnh thổ Quốc gia Việt Nam. Đó là một mốc quan trọng, là một bước ngoặt trong tiến trình lịch sử Kỳ Anh, chứng tỏ vùng đất này đã phát triển và trở thành một đơn vị hành chính quan trọng trong tỉnh Hà Tĩnh nói riêng và cả nước nói chung. Sự ra đời của huyện Kỳ Anh đã mở ra một thời kỳ mới, một chặng đường mới đầy gian lao thử thách song hết sức vẻ vang, hào hùng của các thế hệ nhân dân Kỳ Anh.
(Còn nữa)
Công khai minh bạch thông tin
Thêm nhận xét mới